Dominantie
Zijn katten dominant?
Er is de laatste tijd veel discussie over dominantie: kun je eigenlijk wel zeggen dat dit bestaat of moeten we het anders zien? En hoe zit dat bij katten: kunnen die dominant zijn?
In van Dale woordenboek wordt “dominant” uitgelegd als “overheersend”.
Wikipedia zegt: “Een dominant dier is een dier met een leidende sociale positie binnen een familiegroep”.
Solitaire jager
Alhoewel de kat steeds meer een sociaal dier wordt, is hij van oorsprong een solitaire jager. Hij heeft niets van een ander nodig. Hij heeft een stuk territorium tot zijn beschikking met de nodige bronnen zoals water, voedsel en schuilplaatsen. Ook verdedigt hij zijn territorium, en dus zijn bronnen, tegen indringers. De kat heeft dus niet de voordelen van een groep, zoals bescherming of het jagen in een groep. Hij moet alles alleen doen.
Omdat hij een solitaire jager is, is hij dus in principe niet gewend zijn voedsel, water en andere bronnen de delen.
Dat hij bij het verdedigen van zijn territorium imponerend gedrag toont, wil niet zeggen dat hij dominant is. Bij imponeren moet nog uitgemaakt worden wie de sterkste is, bij dominantie is dat al duidelijk.
Wie is de baas?
Eigenaren weten vaak precies te vertellen welk van hun katten de “baas” is. Maar is dit wel zo?
In de gedomesticeerde situatie, worden katten bij elkaar gezet die daar zelf niet voor gekozen zouden hebben. Daarbij komt het voor dat zij wel hun natuurlijke verdedigende gedrag tonen.
Wanneer een kat voor een soortgenoot de kattenbak blokkeert, is hij dan dominant? Of voelt hij de natuurlijke drang om te verdedigen wat van hem is?
Voorzieningen voor elkaar blokkeren en strijd voeren over bronnen heeft meer te maken met verschil in karakter. Een zelfverzekerde kat zal binnen een huishouden rustplekken, voer- en waterplekken en de kattenbak opeisen. De onzekere kat zal plaats voor hem maken. Wanneer er twee even sterke karakters in huis wonen, kan er daadwerkelijk strijd ontstaan. Uitzonderingen daargelaten willen de meeste katten niet delen met een ander.
Onderdanige houding of...
De algemene opvatting is dat een dier dat zich voor een soortgenoot op zijn rug werpt, zich onderdanig gedraagt. Hij wil de ander laten zien dat die niets van hem te vrezen heeft en daarmee een aanval afwenden.
Ook zou het vertrouwelijkheid uitdrukken. De buik en de geslachtsorganen zijn kwetsbare lichaamsdelen. Daar laat je niet zomaar iedereen bij. Als een dier op zijn rug ligt, is de buik voor de ander vrij toegankelijk. Hij laat daarmee zien: “Ik toon je mijn kwetsbaarste deel. Ik vertrouw je”.
Deze pose heeft bij katten hoogstwaarschijnlijk een ander functie. Als een kat op zijn rug ligt, heeft hij al zijn wapens in gereedheid: zijn klauwen en tanden! Vanuit deze positie kan hij, mocht dit nodig zijn, vrij naar de ander slaan met alle vier de poten tegelijk. Een kat op zijn rug is dus mogelijk niet zo ongevaarlijk!
Time sharing
In onze drukbezette samenleving, is de kattenpopulatie tot 1000 maal hoger, dan dat die in een natuurlijke situatie voor komt. Katten leven dus vele malen dichter op elkaar, dan waar zij zelf voor zouden kiezen.
Wanneer een kat zich niet prettig voelt in de buurt van (onbekende) soortgenoten, zal hij deze proberen te ontlopen. Als je elkaar per ongeluk tegenkomt aan de rand van een territorium, kan dit tot een heftige confrontatie leiden, waarbij één of meer partijen ernstig gewond kunnen raken. Dit wil een kat koste wat het kost voorkomen.
Uit onderzoek blijkt dat katten daar iets op gevonden hebben: time sharing. Dit betekent dat zij als het ware onderlinge afspraken hebben gemaakt over wie wanneer op welk stukje territorium mag zijn. Ze hebben een flexibel sociaal systeem ontwikkeld, waarin ze zo goed mogelijk samen kunnen leven, met zo weinig mogelijk conflicten.
